تقویم و ساعت به زبان ترکی استانبولی: راهنمای جامع تاریخ و زمان (آموزش کامل گرامر)
یادگیری نحوه بیان تاریخ و ساعت در هر زبان، از جمله ترکی استانبولی، یک مهارت ارتباطی بنیادی است. این مقاله جامع به شما کمک می‌کند تا تمامی واژگان پایه و واژگان ترکی استانبولی، روزهای هفته، ماه‌های سال و از همه مهم‌تر، ساختارهای گرامری صحیح برای پرسیدن و گفتن زمان را بیاموزید.
🗓️ واژگان پایه زمان (Temel Zaman Kavramları)
این کلمات، اساس بیان تاریخ و زمان هستند:
| کلمه ترکی | تلفظ (فارسی) | معنی فارسی | کلمه ترکی | تلفظ (فارسی) | معنی فارسی |
| Saat | سـاعـات | ساعت | Gün | گـون | روز |
| Dakika | داکیکا | دقیقه | Hafta | هافتا | هفته |
| Saniye | سانیه | ثانیه | Ay | آی | ماه |
| Yıl / Sene | ییل / سِنه | سال | Mevsim | مِوسیم | فصل |
| Bugün | بوگون | امروز | Dün | دون | دیروز |
| Yarın | یارین | فردا | Öbür gün | اُوبور گون | پس فردا |
☀️ روزهای هفته و فصول (Hafta ve Mevsimler)
الف) روزهای هفته (Haftanın Günleri)
| روز فارسی | روز ترکی | تلفظ (فارسی) |
| دوشنبه | Pazartesi | پازارتِسی |
| سه‌شنبه | Salı | سالی |
| چهارشنبه | Çarşamba | چارشامبا |
| پنج‌شنبه | Perşembe | پِرشَمبه |
| جمعه | Cuma | جُوما |
| شنبه | Cumartesi | جُومارتِسی (آخرهفته) |
| یک‌شنبه | Pazar | پازار (آخرهفته) |
ب) فصول سال (Mevsimler)
| فصل فارسی | فصل ترکی | تلفظ (فارسی) |
| بهار | İlkbahar | ایلک‌باهار |
| تابستان | Yaz | یاز |
| پاییز | Sonbahar | سون‌باهار |
| زمستان | Kış | کِش |
🗓️ ماه‌های سال به ترکی استانبولی (Aylar)
ماه‌های ترکی دقیقاً مطابق با ماه‌های میلادی هستند:
| ماه ترکی | معادل میلادی | تلفظ (فارسی) |
| Ocak | January | اُوجاک |
| Şubat | February | شوبات |
| Mart | March | مارت |
| Nisan | April | نیسان |
| Mayıs | May | ماییس |
| Haziran | June | هازیْران |
| Temmuz | July | تِموز |
| Ağustos | August | آئوستوس |
| Eylül | September | ایلول |
| Ekim | October | اِکیم |
| Kasım | November | کاسیْم |
| Aralık | December | آرالیک |
ریشه نام ماه‌ها: نام برخی از ماه‌ها ریشه ترکی اصیل دارند (مانند Ocak به معنای اجاق، Ekim به معنای کاشت و Aralık به معنای شکاف/فاصله).
⏰ آموزش کامل بیان ساعت در ترکی استانبولی (Saat Kaç?)
کلمه پرسشی اصلی برای ساعت، Saat kaç? (ساعت چند است؟) است.
الف) ساعت‌های کامل و نیم (Tam ve Buçuk)
در این حالت نیازی به پسوند ندارید:
ساعت ۸:۰۰: Saat sekiz. (سات سِکیز.)
ساعت ۱۰:۳۰: Saat on buçuk. (سات اُون بوچوک.)
ب) دقائق گذشته از ساعت (از ۱ تا ۲۹ دقیقه) – ساختار "Geçiyor"
برای بیان دقایقی که از ساعت گذشته است، از کلمه geçiyor (می‌گذرد) استفاده می‌شود:
ساعت + پسوند مفعولی (ı/i/u/ü) + دقیقه + geçiyor
| مثال (زمان) | جمله ترکی | ترجمه فارسی |
| ۱۱:۲۰ | On biri yirmi geçiyor. | ساعت یازده و بیست دقیقه است. |
| ۴:۰۵ | Dördü beş geçiyor. | ساعت چهار و پنج دقیقه است. |
ج) دقائق مانده به ساعت (از ۳۱ تا ۵۹ دقیقه) – ساختار "Var"
برای بیان دقایقی که به ساعت بعدی مانده است، از کلمه var (مانده) استفاده می‌شود:
$$\text{ساعت بعدی + پسوند متممی (a/e) + دقیقه + var}$$
| مثال (زمان) | جمله ترکی | ترجمه فارسی |
| ۹:۴۰ | Ona yirmi var. | ساعت بیست دقیقه مانده به ده است. |
| ۲:۴۵ | Üçe çeyrek var. | ساعت یک ربع مانده به سه است. |
💡 اصطلاحات کلیدی ساعت:
Yarım: نصف (۳۰ دقیقه)
Buçuk: نیم (فقط برای نیم ساعت گذشته)
Çeyrek: یک ربع (۱۵ دقیقه)
📍 گرامر حیاتی: پرسش از زمان وقوع (Saat Kaçta?)
برای پرسیدن زمان دقیق وقوع یک رویداد ("در چه ساعتی؟") از پرسش Saat kaçta? استفاده می‌کنیم. پاسخ به این سؤال نیازمند استفاده از پسوندهای مکانی da/de/ta/te است.
قاعده پسوندهای da/de/ta/te:
این پسوندها بر اساس قانون هماهنگی آوایی (آخرین حرف صدادار کلمه) و قانون فستک‌شهاپ (آخرین حرف بی‌صدای کلمه) انتخاب می‌شوند.
| نوع ساعت | آخرین حرف کلمه | پسوند مناسب | مثال |
| ساعت کامل | از حروف فستک‌شهاپ نیست | -da / -de | Yedide (در ساعت هفت) |
| ساعت کامل | جز حروف فستک‌شهاپ (f, s, t, k, ç, ş, h, p) | -ta / -te | Üçte (در ساعت سه) |
| ساعت نیم (Buçuk) | به حرف "ç" ختم می‌شود | -ta | Beş buçukta (در ساعت پنج و نیم) |
| مثال پرسش و پاسخ | معنی فارسی |
| Buluşma saat kaçta? | قرار ملاقات در چه ساعتی است؟ |
| Saat beşte başlıyor. | ساعت پنج شروع می‌شود. |
| Toplantı kaçta biter? | جلسه کی تمام می‌شود؟ |
| On buçukta biter. | در ساعت ده و نیم تمام می‌شود. |
🌙 زمان‌های روز و شب (Günün Saatleri)
برای جلوگیری از ابهام در سیستم ۱۲ ساعته، از این اصطلاحات قبل از ساعت استفاده کنید:
| اصطلاح ترکی | تلفظ (فارسی) | معنی فارسی | مثال کاربردی |
| Sabah | ساباح | صبح (بامداد) | Sabah altıda kalktım. (صبح شش بیدار شدم.) |
| Öğle | اُولِه | ظهر (۱۲:۰۰) | Öğle yemeği saat birde. (ناهار ساعت یک است.) |
| Akşam | آکشام | عصر/شام | Akşam sekizde gelirim. (عصر هشت می‌آیم.) |
| Gece | گِجِه | شب | Gece yarısı (نیمه‌شب) |
📅 خواندن و نوشتن سال و تاریخ
خواندن سال: سال‌ها را مانند فارسی عدد به عدد می‌خوانیم. مثلاً ۲۰۲۵ به صورت İki bin yirmi beş خوانده می‌شود.
نوشتن تاریخ: فرمت رایج در ترکیه: روز.ماه.سال (مثلاً: 29.10.1923)
خواندن تاریخ کامل: Yirmi dokuz Ekim bin dokuz yüz yirmi üç. (بیست و نهم اکتبر ۱۹۲۳)
🎓 جمع‌بندی و گام بعدی شما در یادگیری ترکی استانبولی
در این مقاله، تمامی واژگان، اصطلاحات و ساختارهای گرامری مهم برای بیان دقیق تاریخ و زمان در ترکی استانبولی را به صورت کامل و تفکیک شده فرا گرفتید. تسلط بر قواعدی مانند geçiyor/var و استفاده صحیح از پسوندهای da/de/ta/te، شما را در مکالمات روزمره و حرفه‌ای به یک سطح بالاتر می‌رساند.
اگر به دنبال یادگیری اصولی، سریع و هدفمند زبان ترکی استانبولی هستید و می‌خواهید دانش واژگانی خود را به مهارت مکالمه تبدیل کنید، سامانه آموزش زبان تیکا با در اختیار داشتن بهترین اساتید و برنامه‌های آموزشی متنوع، همراه شماست.
همین امروز استاد دلخواه خود را پیدا کنید و مسیر خود را برای تسلط کامل بر زبان ترکی استانبولی آغاز نمایید.
پیشنهاد مطالعه بیشتر:
جملات ضروری برای سفر به کشور ترکیه
