راهنمای جامع قواعد کلی زبان ترکی استانبولی

​

گرامر زبان ترکی استانبولی یکی از ویژگی‌های زبان است که به شیوه‌های مختلفی برای ساختاردهی جملات، کلمات، و عبارات از جمله نقش و موقعیت کلمات و نحوه اتصال آنها به یکدیگر پیروی می‌کند. در زیر به برخی اصول و قواعد کلی گرامر ترکی استانبولی اشاره می‌کنیم:

ترتیب کلمات:

ترتیب کلمات در زبان ترکی استانبولی به شیوه‌ای خاص و مرسوم دنبال می‌شود که اغلب به عنوان الگوی "SOV" یا Subject-Object-Verb (فاعل-مفعول-فعل) شناخته می‌شود. این الگو به این معناست که در یک جمله، فاعل (Subject) ابتدا آمده، سپس مفعول (Object) و در نهایت فعل (Verb) قرار می‌گیرد.

الگوی "SOV" در ترتیب کلمات ترکی استانبولی به شکل زیر است:

 
فاعل (Subject): 

فاعل یک جمله در ابتدای جمله قرار می‌گیرد. این فاعل می‌تواند یک اسم (noun) یا ضمیر (pronoun) باشد.

 
مثال: "Ali" (علی) یا "Ben" (من)

 
مفعول (Object):

مفعول کلمه‌ای است که توسط فعل تحت تأثیر قرار می‌گیرد. معمولاً در ترکی استانبولی، مفعول پس از فاعل آمده و می‌تواند یک اسم یا عبارتی باشد.

 
مثال: "kitabı" (کتاب را)

 
فعل (Verb):

فعل به عنوان عمل یا واکنش انجام شده توسط فاعل و روی مفعول ظاهر می‌شود. این بخش از جمله در انتها قرار می‌گیرد.

 
مثال: "okur" (می‌خواند)

 
ترتیب "SOV" در ترکی استانبولی برخلاف زبان‌هایی مثل انگلیسی (که به الگوی "SVO" پیروی می‌کنند)، تفاوتی مهم در ترتیب کلمات دارد و برای فهم جملات باید به این ترتیب توجه داشته باشید

مثال:
"Ali kitabı okur." (علی کتاب را می‌خواند.)
فاعل: "Ali" (علی)
مفعول: "kitabı" (کتاب را)
فعل: "okur" (می‌خواند)

 
لطفاً توجه داشته باشید که در برخی موارد، می‌توان در ترکی استانبولی از ترتیب کلمات استثناها استفاده کرد، اما ترتیب SOV اصولاً معمول‌ترین و پراستفاده‌ترین ترتیب کلمات در این زبان است.

صرف افعال:

صرف افعال در زبان ترکی استانبولی بسیار مهم است و توسط گرامر زبان دقیقاً تنظیم می‌شود. در این زبان، افعال بر اساس زمان، شخص، تعداد، و حالت مختلف صرف می‌شوند. در زیر به تفصیل توضیح داده می‌شود:

زمان (Tense):

افعال در ترکی استانبولی بر اساس زمان انجام عمل به صورت معلوم و اسمی صرف می‌شوند. زمان‌های مهم شامل گذشته، حال، آینده، شرطی و اسمیت می‌شوند.

 
گذشته (Past):

افعال گذشته با افعال مشخصی ترکیب می‌شوند.

مثلاً افعال در گذشته با افعال روزمره مثل "gitmek" (رفتن) به صورت "gittim" (رفتم) صرف می‌شوند.

حال (Present):

افعال در حال حاضر به صورت "می‌فعلم" صرف می‌شوند. 

مثلاً "okumak" (خواندن) به صورت "okuyorum" (می‌خوانم) در حالت حال صرف می‌شود.

 
آینده (Future):

برای صرف افعال در آینده، از افعال مشخصی همراه با "خواهم" (will) و "می‌کنم" (می‌کنم) استفاده می‌شود.

مثلاً "gelmek" (آمدن) به صورت "geleceğim" (آینده خواهم آمد) صرف می‌شود.

 
شرطی (Conditional):

برای ساخت جملات شرطی، از کلماتی مانند "eğer" (اگر) و "ise" (آن‌گاه) استفاده می‌شود.

مثال: "Eğer yağmur yağarsa, içeride kalırız." (اگر باران بیافتد، داخل می‌مانیم.)

 
اسمیت (Infinitive):

در اسمیت، افعال به صورت پایه و بدون تغییر صرف می‌شوند و معمولاً با "mak" یا "mek" به انتهای افعال اضافه می‌شود.

 مثال: "gelmek" (آمدن) یا "okumak" (خواندن).

 
شخص (Person): 

افعال در ترکی استانبولی بر اساس شخص فاعل (فردی که عمل را انجام می‌دهد) صرف می‌شوند. شخص‌ها شامل اول شخص (من)، دوم شخص (تو)، و سوم شخص (او/او/آن/آنها) هستند.

 
مثال: 

"Ben okuyorum." (من می‌خوانم.)
"Sen okuyorsun." (تو می‌خوانی.)
"O kitabı okur." (او کتاب را می‌خواند.)

تعداد (Number):

افعال در ترکی استانبولی بر اساس تعداد فاعل (یک فرد یا چند فرد) نیز صرف می‌شوند.

 
مثال:
"Ben kitap okuyorum." (من کتاب می‌خوانم.)
"Biz kitap okuyoruz." (ما کتاب می‌خوانیم.)

 
این توضیحات بخشی از قواعد صرف افعال در زبان ترکی استانبولی هستند. دقت کنید که هر فعل ممکن است در زمان‌ها و شخص‌های مختلف و متفاوت صرف شود، و برای یادگیری زبان ترکی استانبولی و قواعد زبان ترکی استانبولی به صورت دقیق تر نیاز به مطالعه و تمرین دارید.

در زبان ترکی استانبولی افعال بر اساس زمان، شخص، تعداد، و حالت مختلف صرف می‌شوند!

صرف اسم‌ها:

صرف اسم‌ها (اسم‌گذاری) در زبان ترکی استانبولی به شیوه‌ای خاص انجام می‌شود. اسم‌ها معمولاً به توجه به جنسیت (مذکر یا مونث)، تعداد (تکی یا جمع)، ترکیب با حروف اضافه، و ترکیب با صفات تغییر می‌کنند. در ادامه، توضیحاتی در مورد صرف اسم‌ها در زبان ترکی استانبولی آورده شده است:

 
جنسیت (Gender):

اسم‌ها در ترکی استانبولی معمولاً دارای جنسیت مذکر یا مونث هستند. 

مثال: "adam" (مرد) جنسیت مذکر و "kız" (دختر) جنسیت مونث دارند.

 
تعداد (Number): 

اسم‌ها نیز می‌توانند تکی یا جمع باشند. برای تشخیص تعداد، معمولاً پسوندهای مخصوصی اضافه می‌شوند.

مثال:

تکی: "kitap" (کتاب)

جمع: "kitaplar" (کتاب‌ها)

 
ترکیب با حروف اضافه (Prepositions):

وقتی که یک اسم با حروف اضافه مثل "در"، "به"، "روی" و غیره ترکیب می‌شود، شکل اسم تغییر می‌کند و به توجه به حرف اضافه مورد استفاده تغییر می‌کند. 

مثال:
"masa" (میز) به "masada" (در میز) تغییر می‌کند.
"ev" (خانه) به "eve" (به خانه) تغییر می‌کند.

ترکیب با صفات (Adjectives): 

اسم‌ها ممکن است با صفات ترکیب شوند و شکل اسم تغییر کند. این تغییر معمولاً بر اساس جنسیت و تعداد اسم صورت می‌گیرد. 

مثال:
"güzel kadın" (زن زیبا)، اینجا "kadın" جنسیت مونث و تکی است.

"güzel çocuklar" (بچه‌های زیبا)، اینجا "çocuklar" جمع و تکی است.

 
اسم‌های İçindekiler (Possessive Nouns): 

اسم‌هایی که به مالکیت اشاره می‌کنند، با استفاده از پسوند "-in" یا "-nin" تشکیل می‌شوند. 

 مثال: "Ali'nin arabası" (ماشین علی)، اینجا "Ali" مالک و "araba" مالکیت می‌کند.

 
مصدر اسم‌ها (Gerunds): 

در ترکی استانبولی، اسم‌ها می‌توانند به صورت مصدر نیز استفاده شوند. این مصدرها با افعال مشتقه می‌شوند و معمولاً پسوند "-ma" یا "-me" به اسم اصلی اضافه می‌کنند. 

مثال: "okumak" (خواندن)، اینجا "okuma" به معنی "خواندن" به عنوان مصدر استفاده می‌شود.

 
توجه داشته باشید که این توضیحات تا حدودی اصولی از صرف اسم‌ها در زبان ترکی استانبولی را نشان می‌دهند. با توجه به نوع اسم، تعداد و ساختار جمله، ممکن است تغییرات دیگری نیز در صرف اسم‌ها وارد شود. برای تسلط به زبان، تمرین و مطالعه بیشتر لازم است.

صفات و اسمیت‌ها:

صفات عموماً قبل از اسم قرار می‌گیرند.

 
مثال: "Güzel bir ev" (یک خانه زیبا)

مقاله چگونه در منزل زبان و رایگان ترکی استانبولی یاد بگیریم؟ به شما پیشنهاد می شود!

ضمایر:

ضمایر در زبان ترکی استانبولی به عنوان کلماتی استفاده می‌شوند که به جای اسم‌ها یا افراد در جملات قرار می‌گیرند و به اشخاص، اشیاء، یا مکان‌ها اشاره می‌کنند. ضمایر در ترکی استانبولی به صورت مفرد و جمع، جنسیت (مذکر یا مونث)، شخص (اول، دوم، سوم) و نقش (فاعل، مف​عول، متمم و...) متفاوتی دارند. در ادامه، ضمایر در زبان ترکی استانبولی را بررسی می‌کنیم:

 
ضمایر شخصی (Personal Pronouns):

ضمایر شخصی به شما کمک می‌کنند تا به اشخاص اشاره کنید. آنها به صورت مفرد و جمع و بر اساس جنسیت (مذکر یا مونث) و نقش (فاعل یا مفعول) صرف می‌شوند. این ضمایر عبارتند از:

من: Ben (من)
تو: Sen (تو)
او (مرد): O (او)
او (زن): O (او)
ما: Biz (ما)
شما: Siz (شما)
آنها: Onlar (آنها)

 
مثال:
"Ben bir öğrenciyim." (من یک دانش‌آموز هستم.)
"Onlar kitap okur." (آنها کتاب می‌خوانند.)

 
ضمایر ملکی (Possessive Pronouns): 

ضمایر ملکی به مالکیت اشیاء یا افراد اشاره می‌کنند. آنها با توجه به شخص و تعداد صرف می‌شوند. این ضمایر عبارتند از:

Benim (من)
Senin (تو)
Onun (او)
Bizim (ما)
Sizin (شما)
Onların (آنها)

 
مثال:
"Bu benim kitabım." (این کتاب من است.)
"O senin arabandır." (آن ماشین توست.)

 
ضمایر تانیما (Demonstrative Pronouns):

ضمایر تانیما برای اشاره به اشیاء در معرض دید (نزدیک یا دور) استفاده می‌شوند. این ضمایر عبارتند از:

Bu (این)
Şu (آن)
O (آن)

مثال:
"Bu bir kalem." (این یک خودکار است.)
"Şu bir kitap." (آن یک کتاب است.)

 
ضمایر اشاره‌ای (Demonstrative Pronouns): 

ضمایر اشاره‌ای برای اشاره به اشیاء یا افراد در جمله به کار می‌روند. این ضمایر عبارتند از:

Bunlar (این‌ها)
Şunlar (آن‌ها)
Onlar (آن‌ها)

 
مثال:
"Bunlar öğrenciler." (این‌ها دانش‌آموزان هستند.)
"Şunlar evler." (آن‌ها خانه‌ها هستند.)

ضمایر ملکیت (Possessive Pronouns): 

ضمایر ملکیت برای اشاره به مالکیت اشیاء یا افراد در جمله به کار می‌روند و به تعداد و جنس اسم مرتبط صرف می‌شوند. این ضمایر عبارتند از:

Benimki (مال من)
Seninki (مال تو)
Onunki (مال او)
Bizimki (مال ما)
Sizinki (مال شما)
Onlarınki (مال آنها)

 
مثال:
"Bu kitap benimki." (این کتاب مال من است.)
"O araba seninkisi." (آن ماشین مال توست.)

 
ضمایر در ترکی استانبولی بسیار مهم و پرکاربرد هستند و برای تشخیص شخصیت‌ها، مالکیت‌ها و اشیاء در جملات اساسی هستند. یادگیری گرامر زبان ترکی استانبولی و استفاده صحیح از ضمایر نیازمند تمرین مکرر است.

ضمیر در زبان ترکی استانبولی کلمه ای است که در جمله جانشین اسم می شود و از تکرار اسم جلوگیری میکند.

حروف اضافه: 

حروف اضافه (Prepositions) در زبان ترکی استانبولی کلماتی هستند که برای ارتباط بین افعال، اسم‌ها، و عبارات در جمله به کار می‌روند و نقش و مکان اشیاء و افراد را مشخص می‌کنند. حروف اضافه معمولاً قبل از اسم‌ها یا ضمایر می‌آیند و ارتباط مکانی، زمانی، مالکیت، و سایر ارتباطات را بین کلمات برقرار می‌کنند. در زیر تعدادی از حروف اضافه رایج در زبان ترکی استانبولی را بررسی می‌کنیم:

 
"İçinde" (در داخل): 

این حرف اضافه برای اشاره به مکان یا اشیاء در داخل چیزی یا مکانی به کار می‌رود.

 
مثال: "Kalem çantasının içinde." (در داخل جعبه خودکار)

 
"Dışında" (بیرون از):

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا اشخاصی که در خارج از یک مکان یا از یک چیز هستند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Evimizin dışında köpek var." (بیرون از خانه‌مان سگی وجود دارد.)

 
"Üzerinde" (روی):

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا افرادی که روی یک سطح یا چیزی هستند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Kitap masanın üzerinde." (کتاب روی میز است.)

 
"Altında" (زیر): 

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا افرادی که زیر یک سطح یا چیزی هستند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Ayakkabı sandalyenin altında." (کفش زیر صندلی است.)

 
"Yanında" (کنار):

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا افرادی که در کنار یک چیز یا فردی هستند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Annem yanımda oturuyor." (مادرم کنارم نشسته است.)

"Önünde" (جلوی):

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا افرادی که در جلوی یک چیز یا فردی قرار دارند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Televizyon önünde oturuyoruz." (ما جلوی تلویزیون نشسته‌ایم.)

 
"Arasında" (میان):

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا افرادی که میان دو یا چند چیز یا فرد هستند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Kitaplar masanın arasında." (کتاب‌ها میان میز هستند.)

"Hakkında" (درباره):

این حرف اضافه برای اشاره به موضوع یا مسائلی که درباره‌ی یک موضوع می‌باشند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Bu kitap İstanbul hakkında." (این کتاب درباره‌ی ایستانبول است.)

 
"Karşısında" (مقابل):

این حرف اضافه برای اشاره به چیزها یا افرادی که در مقابل یک چیز یا فردی هستند، استفاده می‌شود.

 
مثال: "Market caminin karşısında." (فروشگاه در مقابل مسجد است.)

 
توجه داشته باشید که این فقط چند نمونه از حروف اضافه در زبان ترکی استانبولی هستند. این حروف اضافه بسیار مهم و پرکاربرد هستند و برای صحیح نوشتن و ترجمه جملات در زبان ترکی استانبولی بسیار ضرورند.

 
جملات شرطی:

برای ساخت جملات شرطی، از کلماتی مانند "eğer" (اگر) و "ise" (آن‌گاه) استفاده می‌شود.

 
مثال: "Eğer yağmur yağarsa, içeride kalırız." (اگر باران بیافتد، داخل می‌مانیم.)

 
سوالی کردن:

جملات سوالی با قرار دادن کلماتی مانند "ne" (چه) یا "nasıl" (چگونه) در ابتدای جمله ساخته می‌شوند.

 
مثال: "Ne zaman geliyorsunuz?" (شما چه زمانی می‌آیید؟)

 
نقطه و ویرگول:

نقطه برای پایان جملات اصلی و ویرگول برای جدا کردن عبارات درونی جمله به کار می‌رود.

 
نیاز به تعلقات:

معمولاً جملات ترکی استانبولی نیاز به افعال تعلق دارند که به فاعل اشاره کنند.

 
مثال: "Ali'nin arabası yeni." (ماشین علی جدید است.)

 
منفی کردن:

برای منفی کردن جملات، از کلماتی مانند "değil" (نه) استفاده می‌شود.

 
مثال: "Ali kitabı okumuyor." (علی کتاب را نمی‌خواند.)

نتیجه گیری

 
این توضیحات بخشی از قواعد گرامر ترکی استانبولی هستند. گرامر زبان‌ها معمولاً پیچیده و گسترده است و ممکن است با توجه به موقعیت‌های مختلف در مکالمه و نوشتار تغییر کند. شما می توانید برای یادگیری کامل و بهتر در آکادمی تیکا زیر نظر اساتید زبان ترکی استانبولی، گرامر های این درس را به صورت اصولی آموزش ببینید.