ریشه زبان‌ها کجاست؟
توانایی استفاده از زبان، شاید بیش از هر ویژگی دیگری، انسان را از سایر حیوانات متمایز می‌کند. مطمئناً در ذهن همه ما این سؤال که «اولین نفر دنیا به چه زبانی صحبت می‌کرده؟» نقش بسته است. اغلب افراد تصور می‌کنند به ازای هر کشور در جهان یک زبان وجود دارد؛ اما حقیقت چیزی جز این است. ملموس‌ترین مثالی که می‌توان زد، کشور خودمان است که در آن افراد به زبان‌های فارسی، ترکی، عربی و غیره صحبت می‌کنند. در جهان نیز بیش از ۷ هزار زبان مختلف وجود دارد که در مقابل ۲۰۰ کشوری که در دنیا وجود دارد عدد بسیار بزرگی است.
زبان از زمان پیدایش «انسان خردمند» یا همان «هومو ساپینس» وجود داشته است و به تدریج توسعه یافته و پیشرفت کرده است. اولین آثار زبانی ۹۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح به وجود آمد. در این مقاله قصد داریم به بررسی ریشه زبان‌های مختلف بپردازیم.
زبان چیست؟
زبان سیستمی از نمادها، صداها یا توالی کاراکترها است که می‌توانند به روش‌های مختلف و با پیروی از مجموعه‌ای از قوانین ترکیب شوند. زبان برای برقراری ارتباط، بیان افکار و احساسات به کار می‌رود.
جان مک ورتر، زبان‌شناس، استادیار زبان انگلیسی و ادبیات تطبیقی در دانشگاه کلمبیا، خاطرنشان می‌کند که زبان و به طور خاص زبان انسانی به دستور زبان و سایر قوانین و هنجارهایی اشاره دارد که به انسان اجازه می‌دهد جملات و صداها را به گونه‌ای ترکیب کند که منظور خود را به سایر افراد بفهماند.
جهت مطالعه بیشتر:یادگیری نکات مختلف در زبان های مختلف
چرا زبان‌ها به یکدیگر شباهت دارند؟
شاخه رده‌شناسی در زبان‌شناسی به بررسی شباهت بین زبان‌های مختلف می‌پردازد. به کرات برای همه پیش آمده است که بعضی زبان‌ها در کشورهای مختلف برای ما آشنا به نظر می‌رسند. گویا واژگان آنها را قبلاً نیز شنیده‌ایم. شاید این موضوع به این دلیل است که برخی زبان‌ها تاریخ مشترکی داشته‌اند و از یک ریشه بوده‌اند و با گذشت زمان دچار تغییر و تحولاتی شده‌اند؛ اما برخی واژگان آنها شکل خود را حفظ کرده‌اند.
آیا گویش همان زبان است؟
برای اینکه به این پرسش پاسخ بدهیم، ابتدا با یک مثال شروع می‌کنیم. زبان مولداوی و زبان رومانی دو زبان کاملاً مشابه هستند و هیچ تفاوتی بینشان نیست. زبان مولداوی در گذشته یک گویش از زبان رومانی بود؛ اما بعد از آنکه مولداوی به پیمان اتحاد جماهیر شوروی پیوست زبان آن نیز به یک زبان مستقل تبدیل شد.
تفاوت فرهنگی و تفاوت زبان
وجود تفاوت‌های فرهنگی میان دو منطقه می‌تواند منجر به تفاوت زبان در آن مناطق شود. برای مثال زبان هندی و زبان اردو را در نظر بگیرید. این دو زبان بسیار مشابه یکدیگر هستند؛ اما تفاوتشان این است که ریشه واژگان زبان اردو عربی است؛ ولی واژگان زبان هندی ریشه سانسکریتی دارند.
واقعیت این است چه این دو زبان بسیار مشابه هستند و افرادی که به این دو زبان صحبت می‌کنند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. تفاوت فرهنگی میان این افراد باعث شده است که زبان آنها متفاوت به نظر برسد. البته نوشتار در زبان اردو نیز با نوشتار زبان هندی بسیار متفاوت است. نوشتار زبان اردو به عربی است؛ اما هندی‌ها نوشتار ناگری دارند.
انواع جنبه‌های رده‌شناسی
همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم رده‌شناسی شاخه‌ای از زبان‌شناسی است که به بررسی شباهت میان زبان‌های مختلف می‌پردازد. رده‌شناسی شباهت میان زبان‌ها را از جنبه‌های مختلفی بررسی می‌کند که عبارت‌اند از:
- آوایی
- معنایی
- نحوی و واژه‌ای
در ادامه به تشریح فرضیه‌ها و نظریه‌هایی که در حوزه رده‌شناسی به وجود آمده است می‌پردازیم.
زبان آغازین:
زبان‌شناسان معتقدند علت شباهت میان زبان‌ها این است که انسان‌های اولیه همه به یک زبان صحبت می‌کرده‌اند و بعدها با به وجود آمدن قبیله‌های متعدد، زبان‌های مختلفی به وجود آمده‌اند. این فرضیه تا کنون به اثبات نرسیده است و رد هم نشده است.
نظریه رده‌شناسی ادراکی:
این نظریه بیان می‌کند که ادراک همه آدم‌ها به یک شکل است؛ یعنی انسان‌ها، همه زبان را به یک شکل تصور می‌کنند.
نظریه تبیین‌های اجتماعی
عده‌ای از زبان‌شناسان دلیل به وجود آمدن زبان‌ها را روابط اجتماعی می‌دانند. آنها معتقدند اگر روابط اجتماعی بین انسان‌ها وجود نداشت هیچ زبانی هم وجود نداشت.
زبان‌های مشابه در دنیا
زبان‌های مشابه در دنیا به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
زبان‌های رومی:
زبان‌های این دسته از نوع زبان‌های لاتین هستند. زبان‌های رومی شامل زبان‌های زیر است:
- فرانسوی
- اسپانیایی
- ایتالیایی
- پرتغالی
- رومانیایی
البته شباهت میان دو زبان اسپانیایی و پرتغالی از همه بیشتر است و زبان رومانیایی نیز شباهت کمتری نسبت به سایر هم‌گروهی‌های خود دارد.
زبان‌های ژرمنیک:
این دسته از زبان‌ها از مرکز اروپا تا شمال آن را در برمی‌گیرند. زبان‌های ژرمنی با زبان‌های انگلیسی، آلمانی، آفریقایی و هلندی تا حدودی همپوشانی دارند.
زبان‌های اسکاندیناوی:
زبان‌های دانمارکی، نروژی، ایسلندی و سوئدی در دسته این زبان‌ها قرار می‌گیرند.
زبان‌های اسلاویک:
این گروه از زبان‌ها شامل زبان‌های روسی، اوکراینی، بلاروسی، لهستانی، صربی، بلغاری، کرواسیایی، بوسنیایی، اسلونیایی، چک و اسلواکی است.
ریشه زبان فارسی
روند شکل‌گیری زبان فارسی از گذشته‌های دور تا کنون به صورت زیر بوده است:
- هندواروپایی
- ایرانی باستان
- فارسی باستان
- فارسی میانه
- فارسی دری
البته هم اکنون هیچ اثری از زبان هندواروپایی مشاهده نمی‌شود. از زبان ایرانی باستان چهار زبان به صورت مستقیم منشعب شده است که عبارت‌اند از:
- زبان مادی
- زبان اوستایی
- زبان سکایی
- زبان فارسی باستان
نکته قابل توجه این است که زبان کتیبه‌های شاهان هخامنشی از جمله کتیبه داریوش که بر کوه بیستون نوشته شده است به زبان فارسی باستان بوده‌اند.
زبان‌های فارسی و تاجیکی و دری ریشه مشترک دارند
در طول تاریخ همواره شاهد بوده‌ایم که دشمنان ما سعی در نابودی زبان فارسی داشته‌اند. کشورهای تاجیکستان و افغانستان در گذشته بخشی از خاک ایران بودند که با نفوذ دشمنان از خاک کشور جدا شوند. امروزه تصور می‌شود که زبان‌های دری، تاجیکی و فارسی سه زبان کاملاً مستقل و متفاوت هستند، در حالی که تمام این زبان‌ها ریشه یکسان دارند.
لینک‌های مفید:
یادگیری زبان در تیکا
در جهان امروز بیش از ۷۰۰۰ زبان مختلف وجود دارد؛ اما همان گونه که ملاحظه کردید زبان‌ها اغلب ریشه مشترکی داشته‌اند. کسی چه می‌داند شاید همه زبان‌هایی که هم اکنون وجود دارند در گذشته یک زبان بوده‌اند. آنچه که مشهود است این است که به وجود آمدن قومیت‌ها و قبیله‌های مختلف باعث به وجود آمدن زبان‌های جدید شده است. فارغ از اینکه کجا زندگی می‌کنیم و به چه زبانی صحبت می‌کنیم، باید بدانیم همه ما انسان‌ها گذشته مشترکی داشته‌ایم؛ بنابراین تفاوت فرهنگ‌ها و زبان‌ها نباید ما را از یکدیگر دور کند.
ما در سامانه آموزش زبان آنلاین تیکا توسط بهترین اساتید به شما آموزش خواهیم داد و شما را در این مسیر کمک خواهیم کرد و شما را در مسیر یادگیری زبان یاری خواهیم کرد. پس فرصت را از دست ندهید و همین حالا با مراجعه به سایت تیکا، کلاس خود را شروع کنید.
